Çoğumuzun sınavlardan hatırladığı kompozisyon nasıl yazılır hakkında hangi bilgilere sahipsiniz? Emin olun ne kadar çok şey biliyor olsanız bu yazını sonunda mükemmel bir yazar olarak ayrılacaksınız. Çünkü size sadece bir öğretmen gibi konuyu anlatmayacağım. Kompozisyonun altın kurallarından da bahsedeceğim.
Kompozisyon yazmak aslında sak bilgi gerektiren bir konu değildir. Biraz sanatçı yanınızın da olması gerekir. Bu yanınızı da biraz sizlere hatırlatarak devam edeceğiz. Ve yazının sonunda artık başarılı bir kompozisyon yazarı olacaksınız. O zaman zaman kaybetmeden başlayalım.
Gelin lafı uzatmadan kompozisyon nasıl yazılır öğrenelim…
Kompozisyon Nedir?
Öğrenci arkadaşlarımıza çok faydası olacak bu yazımıza öncelikle kompozisyon nedir sorusunun cevabını vererek başlayalım. Ufaktan da ısınmış olalı. Sizi de sıkıcı bir öğretmenin dersindeymiş gibi hissettirmemek için hemen konuya giriyorum.
Kompozisyon aslında dilimize Fransızcadan geçen bir kelimedir. Kelime anlamı ise ayrı ayrı parçaları bir araya getirerek bir uyumlu bir bütün oluşturmaktır. Birazdan da bu tanımın üzerinden kompozisyon nasıl yazılır hep beraber öğreneceğiz zaten. Kendi içerisinde sözlü kompozisyon ve yazılı kompozisyon olarak iki gruba ayrılır.
Her iki türde de aslında amaç aynı. Doğru ve güzel kelimeleri kullanarak daha doğrusu birbiri ile uyumlu parçaları bir araya getirerek mükemmel bir bütün oluşturmak. Kalıcı olması için bir benzetme yapayım. Bunu yapboz yapmaya benzetebilirsiniz. Tüm parçalar bir araya geldiğinde harika bir tablo çıkacak karşınızda. Gelin şimdi bu tablolar nasıl mükemmel bir biçimde bir araya getirilir bunu öğrenelim.
Kompozisyon Nasıl Yazılır?
Ve işte sınavların olmazsa olmazı, sanatın bir parçası olan kompozisyon nasıl yazılır öğrenmeye geldi sıra. İlkokul yıllarımda Türkçe hocam şöyle derdi; Kompozisyon olmayan yazılı Alex’siz Fenerbahçe gibidir derdi. Tabi ki Alex Fenerbahçe’den gitti ancak sınavlarımızda kompozisyon yazmaya devam ettik. İşin esprisi tabi ki bu ama bu öğretiye sahip olmanız öğrencilik yıllarınızdan itibaren size bir artı kazanım olacaktır. Vakit kaybetmeden iyi bir kompozisyon nasıl hazırlanır öğrenmeye başlayım.
Öncelikle kompozisyonun üç ana bölümden oluştuğunu bilerek başlayalım. Bunlar giriş, gelişme ve sonuç bölümleridir. Bu bölümleri altta ki bir başlıkta daha detaylı olarak anlattık. O yüzden burayı hızla geçiyorum.
Bu bölümlerin adını daha bilmemiz bizim için yeterli olacaktır zaten. Ve şimdi sırada kompozisyon yazımın en zevkli aşamalarından bir tanesi olan konu seçme var. Burası keyiflidir ancak en dikkat edilmesi gereken yerlerin de başında gelir. Yani şunu bilmelisiniz ki sevmediğiniz bir konu hakkında severek bir şeyler yazamazsınız. Seçeceğiniz konu mutlak suretle ilginizin olduğu bir konu olmalı.
Örneği film izlemeyi sevmiyorsanız film kompozisyonu nasıl yazılır öğrenmenizde yazmanız da size bir şey kazandırmayacaktır. Bu yüzden önce ilgili ve bilgili olduğunuz konuyu seçin. Sonrasında diğer aşamaya geçebiliriz.
Şimdiki amacımız ise taslak çıkarmak olacaktır. Bu aşamanın hemen öncesinde ise size tavsiyem temiz bir kağıt üzerine faydalanmak istediğiniz kaynakları yazmanız. Yani küçük bir kaynakça bölümü hazırlamanız. Hem planlı bir hareket alanı oluşturacaktır hem de hızlanmanızı sağlayacaktır.
Taslak oluşturmadan kastım ise yazacaklarınızı düşünmeniz. Bunu sadece zihninizde de halledebilirsiniz canlandırma yoluyla ancak ben yine bir kağıda aklınızdakileri karalayın derim. Yazmayı istediğiniz düşünceleri, alıntılamak istediğiniz sözleri, önemli vurguları bir kağıtta toplamanız size fayda sağlayacaktır.
Ve kafanızda taslağı da oluşturduğunuza göre şimdi sırada kompozisyonu yazmak var. Bu kez işimizi ciddiye alarak önce giriş bölümünden başlıyoruz. Burası kompozisyonun en önemli bölümlerinden bir tanesidir. Çünkü okur ne okuyacağını burada öğrenir ve ilk izlenimleri edinir. O yüzden ilk cümlelerinizde muhakkak yazınızın fikrini verin.
Okur ileride neye dayalı cümleler okuyacağını bilsin. Aynı zamanda giriş bölümünüz uzun tutmanız sizin açınızdan kötü olacaktır. Kısa ve öz cümleler kurarak bu bölümü harika bir şekilde tamamlayabilirsiniz.
Ve işte maceramızda yeni bir bölümün kilidini açtık. Artık gelişme bölümündeyiz. Burası ise kompozisyonun kalbidir. İyi bir gelişme bölümü olmayan hiçbir kompozisyon maalesef değer görmeyecektir. Burada ise giriş bölümünün aksine fikrinizi en ince ayrıntısına kadar anlatmanız istenir. Yani konunuzu dallandırıp budaklandırabilirsiniz.
Anlatmak istediğiniz konuyu anlatın, fikrinizi savunun. Bu savunma sırasında diğer makaleler veya yazarlardan alıntılar yaparak anlatımınıza güçte katabilirsiniz.
Ve işte final bölümündeyiz. Sonuç kısmı ise artı konunuzun bir yere bağlanması gerektiğini söyler. Burada dikkat etmeniz gereken şey geride ucu açık sorular bırakmamanızdır. Aynı giriş bölümünde olduğu gibi kısa ve öz cümleler ile fikrinizi sonlandırma yoluna gidebilirsiniz. Elinizde güçlü bir argüman varsa da sonuç bölümünün ilk kısmına saklayın derim. Böylelikle yazınız akılda kalıcı olacak aynı zamanda gelişme fikrinde anlattığınız düşünce veya olay güçlenecektir.
Kompozisyon nasıl yazılır konusunda artık oldukça iyi bilgilere sahipsiniz. Şu anda kompozisyon yazarsınız. Yazımızın devamını okuyarak ise mükemmel olmayı seçebilirsiniz. Mükemmeli arayanlar ile gelip hep birlikte yolumuza devam edelim.
Kompozisyon Bölümleri Nelerden Oluşur?
Kompozisyon bölümleri hakkında yukarıda biraz bilgiler verdik ancak burada bir kez daha özetleyip açmak istedim. Hem detaylı anlatarak daha akılda kalıcı hale de getirebiliriz.
Kompozisyon dediğimiz yazı sanatı üç bölümden oluşur. Bunlar giriş gelişme ve sonuç bölümüdür. Hepsini kendi içinde ayrı ayrı inceleyelim.
a) Giriş
Adından da anlaşılacağı üzere yazının girişidir. Ancak sadece yazınızın giriş kısmı olarak kalmamalı. Fikirlerinize, yazınıza ve anlatmak istediğiniz şeye de bir girizgah yapmalısınız. Ve bunu yaparken ana fikri bir cümle içinde geçirmelisiniz. Kural basit aslında ana fikri okura geçir, kelime kalabalığı yaratma, kısa ve öz cümleler kullan. Bu üç kural ile bu bölümü harika bir şekilde bitirebilirsiniz.
b) Gelişme
Gelişme bölümü ise yazının artık damarlara ayrıldığı bölümdür. Kompozisyon bölümleri içerisinde en etkili olan bölümde diyebiliriz. Çünkü artık anlatmak istediğiniz konunun tüm detaylarına burada ineceksiniz. Bu kısımda varınızla yoğunuzla anlatmak istediğiniz konuyu anlatın. Alıntılar yapın, düşünceyi geliştirme yolları sayesinde yazınızı daha akılda kalıcı halde tutmaya çalışın. Tüm bunlar size iyi bir gelişme bölümünün kapılarını açacaktır.
c) Sonuç
Ve tabi ki sonuçlandırın. Nasıl ki bir filmin finali güzelse o film en iyi filmlerden bir tanesi oluyorsa yazının da sonu güzelse o yazı en güzel yazılardan bir tanesi olacaktır. Giriş bölümüne benzer bir şekilde kısa ama öz bilgiler verin ve fikrinizi zorla kabul ettirmeye çalışmayın. Tüm kozunuzu zaten gelişme kısmında kullanacağınız için bu kısma ya en güçlü argümanınızı ayırın ya da özet cümleler ile konuyu kapatın.
Kompozisyon bölümleri hakkında detaylı bilgileri de öğrendiğinize göre şimdi de gelin kompozisyon türleri hakkında birkaç şey öğrenelim. İçlerinden hangisini yazmak istediğinize ise siz karar verin.
Hikaye Kompozisyonu Nasıl Yazılır?
Kompozisyon nasıl yazılır 5. Sınıf öğrencileri adına önemli bir öğrenimdir. Özellikle yeni yeni öğrenilmeye başlandığı dönemlerdir ve öğretmenlerimiz artık sık sık bizi bu imtihan ile karşı karşıya getirirler. İyi yazma sanatını bizlere öğretmeye çalışırlar.
Hikaye kompozisyonu nasıl yazılır konusunda ilk bilmeniz gereken de yine üstteki normal hazırlanış biçimi. Çünkü artık giriş gelişme sonuç yerine tartışma, açıklama ve betimleme sanatlarını kullanmanız gerekecek. Tabiri caiz ise öyküleme yapacaksınız. Tabi ki yine hikayenizin giriş, gelişme ve sonuç kısmı olmalı ancak bunun kompozisyondaki kadar keskin ve net olmasına gerek yok.
Burada karşınıza çıkacak bir önemli olguda kelime dağarcığınızın genişliğidir. Bu yüzden hikaye ve roman okumaya özen gösterin. Unutmayın iyi bir okur olmayan asla iyi bir yazar olamaz. Kelime bilginiz ne kadar geniş ise o kadar kolay ve sade anlatım yapabileceksiniz.
Bununla birlikte normal kompozisyondan ayrılan kısımlarından bir tanesi de karakter oluşturmaktır. Karakter oluşturun, bir durum yaratın ve oynatın. Tüm bunları yaparken de kompozisyonun isim anlamı gibi birbiri ile uyumlu halde yapmaya çalışın. İşte şimdi iyi bir hikaye kompozisyonu yazarısınız.
Film Kompozisyonu Nasıl Yazılır?
Film kompozisyonlarına diğer bir tabiri ile film eleştiri yazılarına da ülkemizde oldukça yoğun bir ilgi var. İnsanlar başkalarının tavsiyelerini dinleyerek izleyecekleri karar veriyor. Burada tavsiye verici olmak isteyenlerdenseniz film kompozisyonu nasıl yazılır kesinlikle öğrenmelisiniz.
Diğer kompozisyon türlerine göre kesinlikle hazırlanışı daha basit ve esnektir. Öncelikle tabi ki eleştirisini yapacağınız filmi izlemelisiniz. Ancak başarılı bir eleştirmen olmak istiyorsanız sadece seyirci olarak izlemek yetmez. Filmi artık başka bir göz ile izleme zamanı.
Artık bir eleştirmen olduğunuz için yanınızda mutlaka not defteriniz ve kaleminiz olsun. Hoşunuza giden noktalar ile sevmediğiniz noktaları izlerken not alın. Oyunculukları, müzikleri, çekim tekniklerini, senaryoyu ve çok daha fazlasını bu notlarınızda referans olarak kullanın. Filmin sonunda elinizde yazılı bir kağıt ve zihninizde bir müspette zaten belirecektir artık yazma kısmına geçebilirsiniz.
Film eleştirmeni nasıl olunur sorusunun ilk cevabını aldınız. Yazı kısmında ise ilk cümlenize ana fikriniz ile başlayın. Kompozisyonun ana kuralı gibi bir şey aslında bu. Tüm görüşlerinizi özetleyen harika bir cümle bulun ve giriş bölümünde bununla başlayın. Sonrasında filmi tek tek parçalarına ayırarak eleştirin.
Oyunculuklar, senaryo, çekim vs. Bunu yaparken deneme yazar gibi kendinizle konuşmayı, kendinize ve okurlarınıza soru sormayı da ihmal etmeyin. Tüm bunları tekrar tekrar ederek 10. Filminizde çok başarılı bir eleştirmen olduğunuzun farkında varacaksınız. Film eleştirileri sıklıkla okunan bir şeydir. Bakarsınız artık sizin eleştirileriniz ışığında insanlar hangi filmi izlemek istediğine karar verecektir.
Kompozisyon Kuralları Nelerdir?
Kompozisyon kuralları nesnel olgulardır aslında. Hiçbir kompozisyon türüne bunlardan vazgeçmek mümkün olmaz. İşte maddeler halinde iyi bir yazıma sahip olan kompozisyon kuralları.
- Kompozisyon mutlaka ama mutlaka beyaz ve çizgisiz A4 kağıdına yazılmalıdır. Eğer düz yazmakta sıkıntı yaşıyorsunuz belli bir süre kağıdınızın altına çizgili bir kağıt koyabilirsiniz. Zaten bir süre sonra artık çizgili kağıt bile olmadan düz yazabildiğinizin farkında varacaksınız.
- Yine önemli olan bir noktada kullandığınızın mürekkebin siyah olmasıdır. Kırmızı veya başka bir renk kalem kompozisyon yazımında kullanılmaz. Bu kurala da dikkat edelim.
- Kompozisyon anlatımı içerisinde düşünceyi geliştirme yollarından bir tanesini veya fazlasını kullanmanız faydanıza olacaktır. Kati bir kural değil ancak buna dikkat ederek daha güzel yazılar hazırlayabilirsiniz.
- Kompozisyonda yazım, anlatım ve noktalama hatalarının olmamasına özen gösterin. En azından yazdıktan sonra bir kez de kendiniz okuyun. Böylelikle hatalarınızı görüp düzeltme şansınız olacaktır. Devrik cümleler kurmamaya da özen gösterin.
Kompozisyon hakkında ki genel kurallar bu şekildedir. Sıkılmadınız öyle değil mi? Burada biraz öğretmen gibi öğretici bir dil kullanmış olabilirim ancak kuralların katılığını bu şekilde anlatmam gerekirdi. Gelin şimdi hep birlikte kompozisyon kağıt düzeni nasıl olur buna bir bakalım.
Kompozisyon Kağıt Düzeni
Kompozisyon kağıt kuralları bu işin en önemli noktalarından bir tanesi olabilir. Çünkü iyi bir kağıt düzenine sahip olmayan yazının için ne olursa olsun bir anlam taşımayacaktır. Bu sebeple bu düzene ve kurallara hakim olup yazılarımızın asıllarını buna göre yazmalıyız. İşte kompozisyon kağıt düzeni kuralları.
- Sıkça sorulan sorulardan bir tanesi de kompozisyonda tarihçe nereye yazılır sorusu oluyor. Buna şöyle genel bir tabir yapalım; Sayfanın sol üst kısmında ad ve soyad bunlarla birlikte sınıf ve öğrenci numarası gibi bilgiler yazılır. Sağ üst köşeye ise tarih eklenir. Geçelim bir sonraki kuralımıza
- Çoğu metin türünde olduğu gibi kompozisyonda da paragraf başlarında 3 cm kadar boşluk bırakılmalıdır. Bu mesafe tüm paragraflar da aynı şekilde olmalıdır. Aynı zamanda paragraflar arasında da birer satır boşluk bırakılmalıdır. Bu hem düzenli bir sayfa oluşturacaktır hem de okuru yormamama konusunda yardımcı olacaktır.
- Kağıt düzeninin en önemli maddelerinden bir tanesi çevresinde bırakılacak boşluklar. Buna göre üst kısımdan 4 cm, alt kısımdan 3 cm, sağ kısımdan 1,5 cm boşluk bırakılmalıdır. Kitap düzeni de diyebiliriz buna. Hani romanlarda kitabın ortasına doğru gidildikçe matbaadan dolayı sayfalar içe burkulur ya işte sizin o cümleleri okuma sebebiniz kağıtta bırakılan boşluklardır. Sizde kompozisyon yazarken buna dikkat etmelisiniz.
- Kompozisyon kuralları arasında verebileceğim son madde ise temiz bir kağıt yapmanız gerektiği. Özellikle karalamaların ve kayık lekelerin olmadığı hakiki bir kağıt yazınızın dışarıdan da güzel görünmesini sağlayacaktır ki dış görünüşte daima önemlidir.
Ve son olarak gelin kompozisyon yazmanın püf noktaları nelermiş buna bakalım.
Kompozisyon Yazmanın Püf Noktaları Nelerdir?
Kompozisyon yazmanın püf noktaları aslında birazda size bağlı. Bu işi gerçekten istemenize ve yazı yazmaya hevesli olmanıza. Gerçekten bu konuya ilginiz varsa işte maddeler halinde güzel bir kompozisyon nasıl yazılır sorusunun cevapları.
- Öncelikle en başta söylediğimi burada da tekrar edeyim. İlginizin olduğu bir konuda yazın. Eğer konuyu sevmiyorsanız çabuk sıkılacaksınız ve yaptığının emek ile harcadığınız zamanda boşa gidecek. Kısacası kendinize bir şey katmış olmayacaksınız. Hangi konuya alakanız varsa onunla alakalı yazılar yazın.
- Bol bol kitap okuyun. Kelime dağarcığınız ne kadar geniş ise derdinizi o kadar kolay anlatır anlatmak istediğiniz konuyu veya fikri o kadar iyi anlatırsınız.
- Çok yazın. Unutmayın ki her şey bir anda gerçekleşmez. Belki de ilk yazılarınız çok kötü olacak ama bir basamağa başmış olacaksınız. Sonrasında yazdığınız her makale kötüden bir harf silecek. Sayfa tertemiz kaldığında ise iyi yazmaya başlayacaksınız.
- Bu işi sevin. Yazmak işi dünyanın en zor işlerinden bir tanesidir. Örneğin ben bu yazıyı yazarken şu ana kadar gelinceye kadar 1912 kelimeyi bir araya getirmedim ve bundan sıkılmadım. Çünkü yazmayı seviyorum. Sizde yapmayı düşündüğünüz veya yapmakta olduğunu işi sevin.
Kompozisyonda Başlık
İster şiir olsun, ister bir hikaye veya köşe yazısı. Tüm yazıların en önemli noktası muhakkak başlıktır. Kompozisyon içinde aynı durum geçerli. Buraya kadar kompozisyonda başlık olur mu? Sorusunun cevabını vermiş olduk. Buna rağmen sıradan bir başlık olmamasına özen gösterin. Okuru etkileyen ve yazının ana fikrini içeren akılda kalıcı bir başlık bulmaya özen gösterin.
Ve bir de şunu unutmayın. Kitap isimleri de birer başlıktır aslında. İçinde anlatılan onlarca hikayeyi başlıkta benimsetmek ister yazar. Sizde yazdığınız tüm güzel şeylerin bir iz düşümü olarak bunu iyi seçin.
Diğer sıkça sorulan sorulardan bir tanesi de kompozisyonda başlık hangi renkle yazılır? Sorusu oluyor. Başlık genellikle büyük harfler ile yazılır ve renkli kalem kullanılmaz. Yani metni yazdığınız renk ile aynı renkte bir başlık atabilirsiniz.
Kompozisyon Örnekleri
Artık her biriniz mükemmel birer kompozisyon yazarı olma adayısınız. Neden biliyor musunuz? Çünkü buraya kadar 2000’in üzerinde kelime okudunuz. En önemli görevi yerine getirdiniz aslında. Okuma barajını yıktınız. Emin olun bu barajdan sonra gelecek olan yazma barajı çok daha kolay.
Her yaş gurubu için geçerli olabilecek kompozisyon örnekleri aşağıda sizleri bekliyor. Son olarak da tüm bilgileriniz harmanlayacak olan bu kısma göz gezdirerek eğitimi sonlandırabilirsiniz. Artık yazın, bol bol yazın. Her birinizin içinde büyük yazarların ruhu var ve bu ruhu ortaya çıkarmanın tam zamanı. Hadi başlayalım.
Sizlere bu yazımızda kompozisyon nasıl yazılır, kompozisyon yazmanın püf noktaları nelerdir, kompozisyon kuralları nelerdir gibi soruların cevaplarını vermeye çalıştım. Elimden geldiğince eğlenceli anlatmaya çalıştım. Umarım sizlere kompozisyon yazmayı sevdirebilmişimdir. Şimdiden iyi yazmalar.
