Adli Belge İnceleme Nedir?

Adli belge inceleme, adli bilirkişilerin özellikle üzerinde imza bulunan önemli resmi belgeler üzerinde gerçekleştirdikleri bilimsel ve analitik incelemeye verilen isimdir. Adli belge inceleme için çoğu zaman, adli belge inceleme uzmanları ve adli bilirkişiler, çeşitli yardımcı araçlar kullanabilirler. Günümüzde örneğin balistik inceleme için, adli laboratuvarların kullanıldığına sıklıkla rastlarız.

Benzer şekilde, adli belge inceleme gibi son derece önemli bir inceleme alanı için de çeşitli araçların kullanılması kaçınılmazdır. Adli vakalarda, görüşüne sık sık başvurulan ve önemli belgeleri inceleyen adli belge inceleme nedir? Ne zaman ve ne için kullanılır? Adli belge inceleme, hangi tip belgeleri incelemekle yükümlüdür? Gelin, tüm bu sorulara sizler için cevap vermeye çalışalım. 

Adli belge inceleme, delil niteliği taşıyan belgelerin varlığından dolayı ortaya çıkmış bir adli bilirkişilik dalıdır. Söz konusu mahkemeler veya adli olaylar olduğunda, “belge” önemli bir anlam taşır ve pek çok farklı çeşidi bulunabilir. Örneğin bir fatura, fiş, park cezası, muhasebe belgesi, mektup, çek, senet, tehdit mektubu, kartvizit, bildiri veya benzeri pek çok yazılı evrak, bir tür belge olarak nitelendirilir.

Ancak adli vakalarda belgenin incelenmesi de gerekli olabilir. Bir yazılı vasiyetin veya intihar notunun, gerçekten yazdığı kişiye ait olup olmadığını anlamak için örneğin, adli belge inceleme işlemi gerekli olabilir. Tanımı gereği, adli belge inceleme “adli belgeler” ile ilgili bir ifadeymiş gibi görünebilir; ancak gerçek tam tersidir. Mahkemelerde delil niteliği taşıyan veya delil niteliği taşıması talep edilen belgeler, adli incelemeye tabi tutulur ve bu işlem, uzmanlar tarafından gerçekleştirilir. 

Adli Belge İnceleme Uzmanı Neyi İnceler?

Adli evrak inceleme uzmanı, genel olarak bir insan veya baskı makinesi / yazıcı ile basılmış her türden belgeyi inceler. Adli belge inceleme uzmanı için, yazılı her türden belge ve hatta yazı (duvar yazısı gibi) incelemeye tabi tutulabilir. Bu durumda adli belge inceleme uzmanı temel, bir belgedeki temel unsurları şu şekilde inceler; 

• Belge Üzerindeki El Yazısı veya Makine Yazısı: Printer olarak bilinen yazıcı cihazlardan çıkan çıktılar, yazar-kasadan çıkmış olan fişler, baskı veya matbaa makinesi ile basılmış yazılı belgeler, adli belge inceleme uzmanı tarafından incelenebilir.  
• Günlük Hayatta Kullanılan Basit Belgeler: Fatura, fiş, kartvizit, mektup (tehdit veya aşk mektubu gibi) her türden yazılı belge, adli belge inceleme uzmanı tarafından incelenebilir. 
• Önemli Ticari Belgeler: Adli belge inceleme uzmanı için özellikle ticari davalarda, üzerinde imza veya pul bulunan önemli belgeler incelenebilir. Çek ve senetler, maddi karşılığı bulunan ve çoğu zaman dava ve mahkemelerde incelenen önemli ticari belgeler arasında yer alırlar. 

Adli belge inceleme uzmanı, üzerine yazı yazılmış her türden nesneyi inceler. Burada, belge üzerindeki yazının nasıl basıldığının genel olarak pek bir önemi yoktur. Daktilo, bilgisayar çıktısı, yazar-kasa, matbaa veya baskı makinesi, fotokopi makinesi baskısı gibi farklı türden unsurların hepsi, gerek duyulduğunda adli belge inceleme uzmanı tarafından detaylı olarak incelenebilir. 

Adli belge inceleme uzmanı için, el yazısı bir çalışma alanı değildir. İmza inceleme, adli belge inceleme dalının bir alt dalı olarak karşımıza çıkar ve çoğu zaman, el yazısı veya imza bulunan belgeler, “imza inceleme” olarak da bilinen ayrı bir disiplin ile incelenirler. Adli belge inceleme ise, çoğu açıdan çok daha geniş bir inceleme dalı olarak karşımıza çıkar ve çoğu zaman el yazısı ve imzaları inceler. Bununla beraber, el yazısı ve imzalar yazan kişi hakkında pek çok şey söyleyebilirler. 

Belge inceleme uzmanları, yukarıda farklı türlerinden söz ettiğimiz yazılı belgeleri incelerler. Bu süreçte uzmanlar, belgelerle ilgili aşağıdaki unsurları incelemekle ve talep edilen raporu eksik belge olmadan sunmalıdırlar. Adli belge inceleme uzmanı; 

Belge veya Yüzey Üzerindeki Yazıları İncelerler: Bu süreçte adli belge inceleme uzmanı için ilk adım, yazının insan elinden çıkma olup olmadığının belirlenmesidir. Evrak üzerindeki yazı el ile yazılmışsa, el yazısının kendisi ve uzmanlar tarafından bir tür el yazısı olarak görülen imza, incelemeye alınır. 

Adli belge inceleme uzmanı tarafından değerlendirilen bir diğer unsur da yazı yaşıdır. Yazı yaşı araştırması, bir makine veya baskı – yazı unsuru tarafından basılmış – yazılmış yazı veya el yazısı ile ilgili olarak gerçekleştirilebilir. 

Belge Orijinalliğinin Tespiti: Adli belge inceleme uzmanları için önemli inceleme alanlarından bir diğeri de belgede sahtecilik veya aldatmadır. Adli evrak inceleme uzmanları, analiz ve araştırmaları sonucu bir belge üzerinde değişiklik / aldatma / manipülasyon yapıldığını kolaylıkla anlayabilirler. 

Belge Niteliği ve Gerçekliği: Belge inceleme uzmanları için adli belgelerle ilgili bir diğer araştırma konusu da belge üzerinde değişiklik – düzenleme yapılıp yapılmadığıdır. Özellikle çek, senet gibi üzerinde bir el yazısı türü olan imzanın bulunduğu belgelerle ilgili bu tip işlemler sıklıkla gerçekleştirilir. Tüm bunlara ek olarak adli belge inceme uzmanı, özellikle akademik hayatın ayrılmaz bir parçası olan doktora tezleri gibi belgeleri de incelerler ve bu tezler de, uzmanlarca bir tür yazılı belge sınıfı olarak değerlendirilirler. Belgenin başka belgelerden yararlanılarak oluşturulup oluşturulmadığı da, adli belge inceleme uzmanları tarafından analiz edilen konulardan birisidir. 

Parmak İzleri: Adli evrak inceleme uzmanlığı için, adli bir nitelik taşıyan belge üzerindeki parmak izleri de son derece önemlidir. Kimi davalarda örneğin noter onayı, tasdiki bulunan çeşitli belgeler için parmak izi son derece önemli bir delil olarak görülür ancak parmak izi / parmak izleri ile ilgili inceleme ve analiz adli tıp kurumu veya parmak izi inceleme tarafından incelenip gereken rapor, adli belge inceleme dosyalarına eklenebilir. 

Adli Belge İnceleme Uzmanı Nedir?

Adli belge inceleme uzmanı, bir davaya konu olan ve çoğu zaman bir makine tarafından basılmış yazılı belgeleri inceleyen bir adli bilirkişidir. Bu kişiler, özellikle makinada yazılmış olan belgeleri derinlemesine inceleyerek analiz ederler ve çok gelişmiş mikroskop türlerini genellikle kullanırlar. Genellikle adli belge inceleme uzmanı olarak çalışan kişilerin kimya, araştırma metotları, yazı analizi, baskı makineleri, baskı türleri gibi çeşitli konularda bilgi sahibi olması beklenir. Adli belge inceleme temel olarak kendi altında pek çok farklı inceleme dalını da barındırırlar. El yazısı inceleme, imzada sahtecilik gibi suç teşkil eden eylemlerin aydınlatılması için adli belge inceleme uzmanı ile çalışılır. 

Adli Belge İnceleme Uzmanlığına Hangi Durumlarda İhtiyaç Duyulur?

Adli belge inceleme uzmanlığı, derin ve son derece titiz araştırma konularından birisidir. Bu uzmanlığa genellikle önemli belgeler üzerinde değişiklik yapılıp yapılmadığı, belgenin orijinal olup olmadı, delil niteliği taşıyıp taşımadığı gibi konuların aydınlatılması için yakından bakılır. Belge üzerindeki yazı, el yazısı veya imzalarda bir değişiklik var mıdır? İmzalı evraklarda imza ne zaman ve kim tarafından atılmıştır? Belgenin düzenlendikten sonra üzerinde değişiklik veya oynanma yapılmış mıdır? Belgeye kasıtlı olarak veya kaza eseri bir zarar gelmiş midir ve belge, yıpranmış mıdır? Tüm bu sorular, adli mercilerin adli belge inceleme uzmanlarından cevaplaması istedikleri soruların başında gelmektedir. 

Adli Belge İnceleme Uzmanı, İmza Sirkülerine İhtiyaç Duyar Mı?

Adli belge inceleme uzmanları, yazılı evrak üzerinde elle veya makine ile basılmış yazıların incelenmesinden sorumludur ve imzalar, bu uzmanlar için bir tür el yazısı olarak kabul edilirler. Bu nedenle de adli belge inceleme uzmanları, çoğu zaman üzerinde imza bulunan evrakları da incelerler. İmza üzerinde, gerekli incelemelerin doğru ve titizlikle yapılabilmesi için çoğu zaman daha önce imzanın sahibi olan kişinin attığı imzalarla ilgili bir karşılaştırma yapılabilir. 

Adli vakalarla ilgili bu noktada, çoğu zaman imza sirküleri gerekli olur ve adli evrak inceleme ile ilgili hazırlanan raporda, imza sirküleri de bulunur. Böylece, imzanın kime ait olduğu veya iddia edilen kişiye ait olup olmadığı kolaylıkla anlaşılırken, raporda aynı zamanda bahsi geçen kişinin geçmişteki imzalarından da bir örnek bulunmuş olur. Benzer şekilde, parmak izi ile ilgili inceleme raporu da adli belge raporunda bulunması gereken ek dosyalar arasında gelmektedir. 

Adli Belge İnceleme Uzmanı Nasıl Olunur?

Belge uzmanı veya bilinen diğer adı ile adli belge uzmanı olan kişiler genelde üniversitelerin temel bilim bölümlerinden mezun olan kişilerdir. Çoğu zaman kimya ana bilim dalı bölümünden mezun olan kişiler, belge uzmanı olmayı tercih ederler. Bu tercihte, özellikle adli belge inceleme uzmanlığı için yazılı belgeler üzerinde bulunan mürekkebin tipi son derece önemlidir. ABD ve İngiltere gibi ülkelerde de oldukça yaygın ve adli merciler tarafından zaman zaman talep edilen incelemeleri gerçekleştiren uzmanlar çoğu zaman, fakültelerin ana bilim dallarından mezun olurlar ve adli belge inceleme konusunda eğitim alarak kendilerini geliştirmeyi tercih ederler. 

Adli belge inceleme uzmanı olmak için eğitim fakültelerinin ana bilim dallarından mezun olmak çoğu zaman yeterli olmaz; çünkü belge inceleme ayrı ve kendine has uzmanlık dalları olan bir inceleme alanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Uzman adaylarının fakülte eğitimi ve adli belge inceleme ile ilgili bir kurs programından sonra ayrıca bu konuda deneyim kazanmaları için sahte belgeler / her türden belge ile ilgili deneyim kazanması beklenir. Ardından adaylar, adli belge inceleme uzmanı olarak görev alabilirler. 

Adli Belge İnceleme Uzmanları Tarafından Hangi Alanlarda İnceleme Yapılır?

Adli belge inceleme uzmanı, baskı makinesi veya insan eli ile yazılmış bir belge üzerindeki her unsuru inceler. Genel olarak, “çok disiplinli” bir bilirkişilik alanı olan adli belge inceleme aynı zamanda yazılı belge üzerindeki yazıyı, imzayı, yazılma şeklini, yazının yazıldığı yüzeyi de inceler, analiz eder ve belirtilen şekilde, adli mercilere raporunu sunar. Yukarıda da üzerinde durduğumuz gibi, adli belge inceleme uzmanı tarafından incelenen pek çok farklı unsur, adli belge niteliği taşıyabilir. Yani, yazma işlemi farklı yüzeylere veya eşyalara uygulanabilir. Tüm bu durumlarda, adli belge inceleme uzmanları devreye girer ve gerekli incelemeleri yaparlar. 

Belge uzmanları aynı zamanda adli vakalar için önemli bir belgenin sahte veya orijinal olup olmadığını anlamak için de çalışabilirler. Özetle, bir adli belge inceleme uzmanı için iki ana inceleme konusundan söz edilebilir; bunlardan birincisi, önemli bir yazılı belgenin sahte veya orijinal olup olmadığıdır. İkincisi ise çoğu zaman imza ve yazı kimliklendirilmesi olarak tanımlanabilir. 

Adli Belge İnceleme Uzmanı Neden İmza veya Yazı Kimliklendirmesi Yapar?

Adli belge inceleme uzmanı tarafından gerçekleştirilen işlemlerden birisi de imza ve yazı kimliklendirme işlemidir. Hukuk sistemi ve adliyeler, deliller üzerinden hareket ederek sonuca ulaşırlar. Bu noktada, davalı veya davacıya ait yazılı unsurlar, delil nitelikleri taşıyorlarsa adli belge inceleme uzmanı tarafından incelemeye alınırlar. Bu durumda davalı veya davacı taraf, delil niteliği taşıyan yazılı belgedeki yazı veya imzanın, kendisine ait olmadığını beyan edebilir. 

Adli belge inceleme uzmanları, kendilerine has özel ve sofistike teknikler kullanarak belgenin kime ait olduğunu el yazısı ve imzadan anlayabilirler. Adli belge inceleme eğitimi, ciddi bir eğitimdir ve adli belge inceleme uzmanı olarak görev yapanlar, teknolojinin kendilerine sundukları imkân ve olanaklardan sonuna kadar yararlanarak, belge ve belge üzerindeki yazı ve imzayı derinlemesine inceler, analiz eder ve adli merciler tarafından talep edilen raporu, uygun şekilde hazırlayarak mahkemeye sunarlar. 

Adli belge inceleme uzmanları, genellikle bir makine veya baskı aracından çıkmış olan belgelerin orijinalliği ile ilgili bir araştırma yaparlar. Buna karşın, üzerinde el yazısı veya imza bulunan çeşitli belgeler için, yazı kimliklendirmesi işlemi yapılabilir. Uzmanlar, özellikle bir makine tarafından basılmış olan belgelerdeki kâğıt tipi, baskı yüzeyi, mürekkep gibi unsurların hepsini incelerler ve bunu nasıl ve ne şekilde yapabilecekleri, adli belge inceleme uzmanlığı eğitiminde kendilerine detaylı bir şekilde anlatılır. 

Adli Belge Ne Demek?

Adli belge, temel olarak bir davada delil niteliği taşıyan ve üzerinde el yazısı veya baskı yazı bulunan her türden unsura verilen isimdir. Üzerinde el yazısı, imza veya baskı makinesi yazısı bulunan her türden unsur, bir tür adli belge olarak düşünülebilir. 

Adli belge inceleme uzmanı tarafından aşağıdaki inceleme alanlarının hepsi için derinlemesine bir analiz ve inceleme söz konusudur; 

• El yazıları, 
• İmzalar, 
• Makine Baskıları, 
• Yazar – Kasa Çıktıları, 
• Duvar Yazıları, 
• Çek ve Senet Gibi Önemli Ticari Belgeler, 
• Notlar, 
• Hatıra, Anı Defteri veya Günceler, 
• Müsvette Kâğıt Üzerindeki Yazı ve Karalamalar, 
• Kartvizitler, 
• Fatura ve Fişler
• Duvar Yazıları veya Farklı Duvar / Yüzeylere Yazılmış Yazılar

Adli belge veya bilinen diğer adı ile adli evrak, temelde belli bir incelemeden sonra delil sıfatı kazanır ve “adli” bir nitelik taşımaya başlar. Hakim ve savcılar, davanın nitelik ve gelişimine göre, yazılı evrak ve belgelerin adli nitelik taşıyıp taşımadığına karar verirler. Daha sonra bu belge ve evrak, incelenmek üzere adli belge inceleme uzmanına teslim edilir. 

Adli Belge İnceleme Eğitimi Nedir? Ne İşe Yarar?

Adli belge inceleme eğitimi, genellikle üniversite ve ana bilim dalı fakültelerinin kimya / kimya mühendisliği bölümlerinden mezun olan kişilerce alınan bir eğitimdir. Adaylar eğitim süresince bri yazılı belgenin delil sayılabilmesi için ne gibi özelliklere sahip olmasından, bir belgenin orijinal olup olmadığına, yazılı bir belgenin üzerinde bulunan yazılı unsurların kime ait olduğundan ne tip bir baskı makinesinde basıldığını kolaylıkla anlayabilirler. Adli belge inceleme uzmanlığı eğitimi sırasında aynı zamanda adaylara, adli belge inceleme raporunun nasıl ve ne şekilde hazırlanması gerektiği hakkında da bilgi verilir. 

Günümüzde adli belge uzmanı çeşitli yazılı belgeleri inceleyip analiz ettikten sonra, eksik bir belge olmadan çalışmasını en fazla 30 gün içinde tamamlamalı ve adli mercilere sunmalıdır. Adli belge inceleme uzmanlığı eğitimi süresince, adaylara raporu nasıl hazırlamaları ve raporda bulunan belgelerin niteliği hakkında da bilgi verilir. Adli belge inceleme uzmanlığı eğitimi, herkes tarafından alınabilir. Ancak üniversite mezunu olan, adli sicili temiz, tercihen üniversitelerin ana bilim dalı bölümlerinden mezun olan kişiler bu eğitimin sonrasında adli kurumlarda adli evrak inceleme uzmanı olarak çalışabilirler.